Kolonoskopi Ne Zaman Gereklidir? Hangi Durumlarda Yapılmalıdır?
Hem Dünya Sağlık Örgütü hem de ülkemizde Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı, hiçbir şikayeti olmasa ve hiçbir risk faktörü bulunmasa bile 50 yaşına gelen kadın ya da erkek her bireyin her 5 yılda bir mutlaka kolonoskopi yaptırmasını önermektedir.
Kanser taraması, kanserli hastada henüz kanser dokusu oluşup hastalık yayılmadan ve de kansere bağlı şikayetler ortaya çıkmadan kanser öncülü bulgu ya da erken evre kanser varlığının saptanması için yapılır.
Kolon kanserlerinin önemli bir çoğunluğu başlangıçta içinde kanser hücresi bulunmayan görece iyi huylu olan ‘polip’ ismini verdiğimiz yapıların zaman içinde kanserleşmesi ile ortaya çıkarlar. Bu nedenle kalın bağırsak için taramanın asıl amacı bu iyi huylu henüz kanserleşmemiş polipleri bulup tamamen endoskopik yollar ile çıkarmak, böylece kalın bağırsak kanseri riskini ortadan kaldırmaktır.
Kolonoskopi ne zaman ve hangi durumlarda gereklidir?
Riskli hastaların (ailesinde bağırsak kanseri olanlar, iltihaplı bağırsak hastalığı olanlar gibi) izlemi ise farklı olmaktadır ve hekime başvurularak planlama yapılması uygun olacaktır.
Kolonoskopi ile kolon kanseri ya da kanser öncülü kolon polipi taramasının en geç 50 yaşından itibaren başlatılması önerilse de; günümüzde her 10 kolon kanseri vakasından en az birisi 50 yaşından önce saptandığı için çoğu merkezde kolonoskopi taramaları artık 40 yaşından sonra başlatılmaktadır. Eğer anne, baba, kardeş gibi birinci derece yakın akrabalardan birinde genç yaşta kalın bağırsak kanseri saptanmış ise, kanserin tespit edildiği yaştan 10 yıl geri gidilerek kolonoskopi ile tarama yapılır.
Bağırsakta geçmeyen karın ağrısı, makattan kanama, kronik kabızlık, dışkı kalınlığında azalma, açıklanamayan kansızlık veya demir eksikliği, kronik ishal ve nedeni açıklanamayan kilo kaybı gibi belirtilerin varlığında hastaya gecikmeden kolonoskopi yapılmalıdır.
Nasıl uygulanır?
Kolonoskopi için bağırsakların boş olması yani dışkıdan temizlenmesi gerekir. Bunun için farklı yöntemler uygulanabilmektedir. Son yıllarda kullanılmaya başlanan, hastanın yarım gün sıvı beslenmesini yeterli kılan, hasta tarafından tolere edilebilir ilaçlar ile bağırsak temizliği yapılabilmektedir. Bu ilaç çeşidi ve dozu kolonoskopiyi gerçekleştirecek gastroenteroloji uzmanı tarafından hastanın durumuna ve yandaş hastalıklarına göre ayarlanmaktadır. Kolonoskopiye başlamadan hemen önce hastaya işlem sırasında uyuması ve işlem sırasında başta ağrı olmak üzere herhangi bir şey sakinleşmesi için ilaç sedasyon ve ağrı kesici uygulanır. Hasta işlem esnasında başta ağrı duyusu olmak üzere herhangi bir şey hissetmez. Kolonoskopi işlemi bittikten 5-10 dk sonra uyanan hasta işlem bittikten 30-45 dk dinlenmenin ardından hemen normal beslenmeye başlayabilir ve rahatlıkla evine gidebilir
Unutmayın! Bağırsak poliplerinin erken teşhis edilerek kolonoskopi sırasında çıkarılması kalın bağırsak yani kolon kanserinden korunmanın en etkili yoludur Siz de 50 yaşını geçtiyseniz ya da daha genç yaşta olsanız bile risk grubunda iseniz; gastroenteroloji hekiminize başvurarak kolonoskopi işleminizi planlayabilir, kolon kanseri riskinizi sıfırlayabilirsiniz.
